सुरेन्द्र पौडेल(काठमाडौं)तारा झरेको बेला मनले केही कुरा मागे पूरा हुने विश्वास विश्वभर छ। यदि केही इच्छा पूरा भएको छैन, यसलाई गन्तव्य दिन चाहनुहुन्छ भने भोलि सोमबार बिहान तपाईंकै लागि सुनौलो अवसर बन्न सक्छ।पानी परेजस्तै उल्कावषा
कहिलेकाहीँ आकाशमा तारा झरेको देख्ने नयनले भोलि बिहान ताराको वषा (उल्कापात) भएको देख्न सक्नेछ। खगोलविद्हरूका अनुसार यो वर्षो सबैभन्दा बढी उल्कावषा भोलि बिहान ३ बजे हुँदै छ।
पर्सियस तारापुञ्जतिरबाट उत्पन्न भएको जस्तो देखिने भएकाले यसलाई पर्सिड उल्कावषा पनि भनिन्छ।
ँझन्डै पानी परेजस्तै गरी तारा झरेको देखिनेछ आकाशमा’, खगोलविद् जयन्त आचार्य स्पष्ट पार्नुहुन्छ- ँहाम्रो समाजमा यसलाई तारा झरेको भने पनि खासमा ससाना आकाशीय पिण्ड झर्ने गर्छ। खगोलीय भाषामा यसलाई उल्कापात भनिन्छ।’
तारा झरेका बेला मनको इच्छा व्यक्त गरे पूरा हुने अन्धविश्वास विश्वभर रहेको जनाउँदै नेपाल विज्ञान तथा प्रविधि प्रज्ञा प्रतिष्ठान (नास्ट) का प्राज्ञ ऋषि शाह भन्नुहुन्छ- ँहाम्रो समाजमा मात्र होइन, सबैभन्दा आधुनिक मानिएको पश्चिमी समाजमा पनि यो विश्वास रहिआएको छ।’
धेरै तारा -पिण्ड) एकै पटक झरेको देख्दा मन आनन्दित त हुन्छ नै साथसाथै यसले रमाइलो वातावरण सिर्जना गर्ने खगोलविद्हरू बताउँछन्।
तारा झर्दा मागेको कुरा पूरा होला वा नहोला, तर झर्नुपछाडि भने बेग्लै वैज्ञानिक कारण रहेको छ। लामपुच्छ्रे तारा अन्तरिक्षमा परिक्रमा गर्ने क्रममा र्सूयको नजिक पुग्छ, अनि र्सूयको तापले गर्दा तारामा रहेका धूलोका कणहरू पृथ्वीतर्फझर्ने गर्छन्। यसैलाई नै तारा झरेको भन्दै आइएको धारणा खगोलविद् जयन्त आचार्यको छ।
पर्सिड उल्कावषर्ा सबैभन्दा बढी अगस्ट १० देखि १५ सम्म हुने गर्छ। अझ यसमा पनि अगस्ट १३ को बिहान ३ बजे सबैभन्दा बढी उल्कावषा हुने खगोलविद्हरू बताउँछन्। अगस्ट १३ का दिन प्रतिमिनेट दुइवटासम्म उल्कावषा हुने अनुमान गरिएको छ।
उल्कावषाहरूको गति प्रतिसेकेन्ड ६० किलोमिटरसम्म हुने भएकाले पृथ्वीभन्दा करिब ७० किलोमिटर माथि वायुमण्डलसँगको र्घष्ाणमा जलेर यस्तो दृश्य देखिने नास्टका प्राज्ञ शाह बताउनुहुन्छ। उहाँ भन्नुहुन्छ- ँअत्यधिक उल्कावषा हुने अगस्ट १३ बिहानीमा नांगो आँखाले नै उत्तरपूर्वी आकाशमा हेरेर अवलोकनकर्ताहरूले मनोरञ्जन लिन सक्छन्।’
सम्भावित दुघटनाबाट बच्न उल्कावषँ भएका बेला अन्तरिक्षमा कृत्रिम भू-उपग्रह तथा अन्तरिक्ष यान पठाइँदैन। पृथ्वीको सुरक्षाका निम्ति पनि उल्कावषाको अध्ययन गर्नु अत्यन्त जरुरी भएको धारणा खगोलविद्हरूको छ।
पर्सियस तारापुञ्जतिरबाट उत्पन्न भएको जस्तो देखिने भएकाले यसलाई पर्सिड उल्कावषा पनि भनिन्छ।
ँझन्डै पानी परेजस्तै गरी तारा झरेको देखिनेछ आकाशमा’, खगोलविद् जयन्त आचार्य स्पष्ट पार्नुहुन्छ- ँहाम्रो समाजमा यसलाई तारा झरेको भने पनि खासमा ससाना आकाशीय पिण्ड झर्ने गर्छ। खगोलीय भाषामा यसलाई उल्कापात भनिन्छ।’
तारा झरेका बेला मनको इच्छा व्यक्त गरे पूरा हुने अन्धविश्वास विश्वभर रहेको जनाउँदै नेपाल विज्ञान तथा प्रविधि प्रज्ञा प्रतिष्ठान (नास्ट) का प्राज्ञ ऋषि शाह भन्नुहुन्छ- ँहाम्रो समाजमा मात्र होइन, सबैभन्दा आधुनिक मानिएको पश्चिमी समाजमा पनि यो विश्वास रहिआएको छ।’
धेरै तारा -पिण्ड) एकै पटक झरेको देख्दा मन आनन्दित त हुन्छ नै साथसाथै यसले रमाइलो वातावरण सिर्जना गर्ने खगोलविद्हरू बताउँछन्।
तारा झर्दा मागेको कुरा पूरा होला वा नहोला, तर झर्नुपछाडि भने बेग्लै वैज्ञानिक कारण रहेको छ। लामपुच्छ्रे तारा अन्तरिक्षमा परिक्रमा गर्ने क्रममा र्सूयको नजिक पुग्छ, अनि र्सूयको तापले गर्दा तारामा रहेका धूलोका कणहरू पृथ्वीतर्फझर्ने गर्छन्। यसैलाई नै तारा झरेको भन्दै आइएको धारणा खगोलविद् जयन्त आचार्यको छ।
पर्सिड उल्कावषर्ा सबैभन्दा बढी अगस्ट १० देखि १५ सम्म हुने गर्छ। अझ यसमा पनि अगस्ट १३ को बिहान ३ बजे सबैभन्दा बढी उल्कावषा हुने खगोलविद्हरू बताउँछन्। अगस्ट १३ का दिन प्रतिमिनेट दुइवटासम्म उल्कावषा हुने अनुमान गरिएको छ।
उल्कावषाहरूको गति प्रतिसेकेन्ड ६० किलोमिटरसम्म हुने भएकाले पृथ्वीभन्दा करिब ७० किलोमिटर माथि वायुमण्डलसँगको र्घष्ाणमा जलेर यस्तो दृश्य देखिने नास्टका प्राज्ञ शाह बताउनुहुन्छ। उहाँ भन्नुहुन्छ- ँअत्यधिक उल्कावषा हुने अगस्ट १३ बिहानीमा नांगो आँखाले नै उत्तरपूर्वी आकाशमा हेरेर अवलोकनकर्ताहरूले मनोरञ्जन लिन सक्छन्।’
सम्भावित दुघटनाबाट बच्न उल्कावषँ भएका बेला अन्तरिक्षमा कृत्रिम भू-उपग्रह तथा अन्तरिक्ष यान पठाइँदैन। पृथ्वीको सुरक्षाका निम्ति पनि उल्कावषाको अध्ययन गर्नु अत्यन्त जरुरी भएको धारणा खगोलविद्हरूको छ।
2007-08
1 comment:
Your article is very helpful. you can visit my website.
xe currency.
Post a Comment